चैत्र १९, काठमाडौं । भक्तपुरमा नौ दिन आठ रातसम्म मनाइने ऐतिहासिक बिस्काः जात्राको तयारी तीव्रताका साथ अघि बढेको छ । जात्राका लागि भक्तपुरको टौमढीस्थित पाँचतले मन्दिर प्राङ्गणमा भैरव र भद्रकालीको रथ निर्माण तीव्रताका साथ अघि बढाइएको हो ।
संस्कृतिविद् सत्यमोहन जोशीले गुनासो गर्दै ‘विसिका’ बाट बिस्काः भएको प्रष्ट पार्नुभयो । उहाँले भन्नुभयो, ‘वि’ को अर्थ सर्प तथा ‘सिका’ को अर्थ मारिसकेपछि मनाइने जात्रा भन्ने बुझिन्छ ।
संस्कृतविद् जोशीका अनुसार बिस्काः जात्रा सर्पलाई मारिसकेपछि मनाइने जात्रा भएको भैलः (भैरवनाथ) को प्रतीक मानिने ल्योसिं ठड्याउनुअघि ल्योसिंको कोखा (टुप्पो) मा नाग र नागिनीको प्रतीक स्वरूप दुईवटा ध्वजा बाँधेर अष्टमातृकाका प्रतीक आठवटा डोरीले तानेर उक्त लिङ्गो ठड्याइने प्रचलन रहेको छ । भैलः (भैरवनाथ) को प्रतीक मानिने ल्योसिं तान्त्रिक विधिअनुरूप पूजाअर्चना गरी साँझ ढालिन्छ । बिस्काः जात्राको चौथो दिन पुरानो वर्षको बिदाइको पूर्वसन्ध्यामा ठड्याइने गरिएको उनले जानकारी दिए ।
प्रत्येक नयाँवर्षमा भक्तपुरवासीले नौ दिन आठ रातसम्म परम्परागत तान्त्रिक विधिअनुसार मनाउने बिस्काः जात्रा यस वर्ष चैत २७ गतेदेखि सुरु हुदैछ । नयाँ वर्षको चार दिन अगाडि भैरवको रथ तानेर सुरु हुने जात्रा मुख्य गरी चैत मसान्तमा इन्द्रध्वजासहितको लिङ्गो उठाइने र वैशाख १ गते दिनभर ल्यासिङ्खेलमा लिङ्गो जात्रा मनाएर साँझ लिङ्गो ढालेर जात्रा मनाइन्छ ।
चैत २७ गते दिउँसो तान्त्रिक विधिअनुसार भैरवनाथको रथमा खड्ग, तरबार र निसान राखिसकेपछि अपराह्नदेखि रथ तान्ने क्रम सुरु गर्ने परम्परा रहेको छ । त्यस्तै, वैशाख ५ गते जात्राको अन्तिम दिन सुरुको दिनजस्तै प्रसिद्ध पाँचतले मन्दिरस्थित तौमढी टोलबाट भैरवको रथ दुई सय फिट लामो चार–चारवटा डोरीले बाँधेर तल्लो र माथ्लो टोलका बासिन्दाले आ–आफ्नो टोलमा लैजान दुवैतिर तान्ने परम्परा छ ।
