चैत १, काठमाडौं । मलेसियाको बुजांग उपत्यकामा १,२०० वर्ष पुरानो बौद्ध स्तूप फेला परेको छ । प्राचीन खोजले मलेसियाको बहुसांस्कृतिक विगतको नयाँ प्रमाण देखिएको छ । छ महिना अघिसम्म उत्तर पश्चिमी मलेसियाको बुजांग उपत्यकामा ठाडो र रमणीय पहाडमा रहेको बुकिट चोरस गाउँका कुनै पनि बासिन्दालाई आफूहरु पुरातात्विक सम्पदाको नजिक बसिरहेको कुनै जानकारी थिएन । ११ जना पुरातात्विक उत्खननकर्ता/अनुसन्धानकर्ताहरूको टोलीले पहाडको माथी बाक्लो झाडीहरू खाली गरेपछि मात्र दक्षिण पूर्व एशियाई इतिहासको हराएको एक भाग प्रकट भएको हो । बुकिट चोरासको १,२०० वर्ष पुरानो बौद्ध स्तूप गत अगस्टमा मलेसियाको बुजांग उपत्यकामा पत्ता लागेको थियो जुन देशको उत्तरपश्चिमी केडा राज्यमा प्रोटोहिस्टोरिक साइटहरूको धेरै समूहहरूसहित छरिएको नदी क्षेत्र हो । बुकिट चोरस राजधानी क्वालालम्पुरबाट करिब ३७ किलोमिटर उत्तरमा पर्दछ । विज्ञहरूका अनुसार यो स्तुप पक्ता लागे पछि यसले मलेसियाको बहुसांस्कृतिकताको लामो इतिहासलाई प्रमाणित गरेको छ । नयाँ स्तुप देशका अन्य स्थानमा भेटिएका भन्दा सबैभन्दा प्रष्ट प्रमाण हो । उत्खनन कार्यको मलेसियाको ग्लोबल पुरातत्व अनुसंधान केन्द्रका मुख्य अनुसन्धानकर्ता नाशा रोडजियादी खवाले गत वर्ष अगस्ट २ र सेप्टेम्बर १२ बीचमा भएको उत्खननको निरीक्षण गरेका थिए । मुख्य अनुसन्धानकर्ता नाशाका अनुसार यस क्षेत्रका खोजहरूले शताब्दीयौंदेखि चीन, भारत र मध्यपूर्वका व्यापारीहरू यहाँ व्यापार गर्न आएका थिए र विभिन्न कारणले यसै क्षेत्रमा बसोबास गरेका थिए । स्थानीय संस्कृतिसँग मिल्नेगरी आफ्नो सांस्कृतिक मठ स्तुप निर्माण गरेका थिए । विगतमा मलेशियाले मिश्रित बहुसंस्कृति अभ्यास गरेको यसबाट देखिने नाशाले बताए । (साभार : अलजजिरा/अनुवाद, रविराज रिमाल)