प्रेरक प्रसंग
एक दिन सम्राट अकबरको सभामा सबै सदस्यहरूको हल्लाखल्ला मच्चिन थाल्यो, जसको कारण अकबर रिसाउँदै सभामा आइपुगे ।
सभाका सदस्यहरूलाई ‘के को हल्ला हो यस्तो ?’ भनि सम्राट अकबरले सोधेपछि बल्ल थाहा भयो कि अघिल्लो रात राजाका सबै अनमोल रत्न, सुनचाँदी तथा गरगहनाहरू चोरी भइसकेको थियो ।
यस्तो समाचार सुनेर अकबर दङ्ग परे, किनभने सारा राज्यभरिमा सबैभन्दा सुरक्षित ठाउँ भनेकै राजाको दरबार थियो । यो समस्यालाई हल गर्न अकबरले बीरबललाई सभामा आउन आदेश दिए । बीरबलले सबै कुरा सुनिसकेपछि भने, हुजूर ! राजदरबारमा बाहिरबाट चोर पसेर धन सम्पत्ती चोर्नु भनेको असम्भव कुरा हो । यो पक्कै पनि राज्यसभा भित्रकै कोहि एक जनाको कर्तुत हुनुपर्छ ।
यति भनेर बीरबलले तुरुन्तै सभाभित्र एउटा गधालाई ल्याए र खाँबोमा बाँधेर सबैलाई त्यस गधाको पुच्छर समाउँदै “मैले चोरेको छैन!” भन्न लगाए । बीरबलको यस्तो कुरा सुनेर सबै जना चकित भए, अचम्ममा परे । तै पनि सबैले त्यस गधाको पुच्छर समाउँदै “मैले चोरेको छैन !” भन्दै गए । राजा अकबरले पनि उसै गरे ।
त्यसपछि बीरबलले सबैलाई आफ्नो हात देखाउन लगाए । अचम्मको कुरा, एकजना सभासदस्यको बाहेक सबैको हातमा कालो मसीको दाग लागेको थियो । खासमा कुरा के थियो भन्दा, बीरबलले जानीजानी गधाको पुच्छरमा कालो मसी पोतेका थिए । निर्दोष सदस्यहरूले त गधाको पुच्छर समातेका थिए, तर डरको कारण त्यस चोरले समाते जस्तो मात्रै गरेका थिए । त्यसपछि त के चाहियो र ? चोर समातियो बीरबलले फेरि एकपटक आफ्नो बुद्धिको प्रदर्शन गर्दै राजा अकबरको मन जित्न सफल भयो । साभारः– बीरबल र अकबरको कथाबाट