जेठ २०, काठमाडौं । नेपाल ललितकला प्रज्ञा–प्रतिष्ठानले आयोजना गरेको प्रादेशिक ललितकला प्रदर्शनी २०८० मा जोरपाटीका सोनम लामा (सोनम सिंह भ्लोन) परम्परागत चित्रकलामा प्रथम भएका छन् ।

लामा मधेश प्रदेशमा परम्परागत चित्रकला विधा तर्फ थाङ्का कलामा लामा प्रथम भएका हुन् । यससँगै लामा राष्ट्रिय ललितकला प्र्रदर्शनी २०८१ का लागि समेत छनौट भएका छन् ।

सर्लाहि हरिवन ४ घर भई विगत डेढ दशक देखि जोरपाटी (गोकर्णेश्वर नगरपालिका वडा नं. ६) लाई कर्मथलो, थाङ्का कलाको साधना थलो बनाउँदै आएका छन् । लामा परम्परागत चित्रकला विधा तर्फ थाङ्का कलामा संस्कृति पर्यटन तथा नागरिक उड्ययन मन्त्री हित बहादुर तामाङबाट सम्मान पत्र सहित नगद ३० हजारले पुरस्कृत भएका छन् ।

आफ्नो पुरस्कृत थाङ्का चित्रमा काग्यु सम्प्रदाय अन्र्तगत गुरु चेलाको सम्वन्धलाई उतारिएको उनले बताए । ग्रिनतारा आर्टस् एण्ड ह्याण्डिक्रयाफ्ट प्रा.लि.मार्फत परम्परागत थाङ्काको प्रवद्धर्नमा क्रियाशिल लामाले व्यवसायिकताको नाममा थाङ्का चित्रको परम्परागत नियम र अनुसासनलाई बेवास्ता हुन थालेकोमा दुःख व्यक्त गरे ।

थाङ्कामा बौद्ध धर्म संस्कृतिको गहनतालाई चित्रकला मार्फत झल्काइने भएकोले थाङ्कालाई चित्रको रुपमा मात्र नलिएर धर्म संस्कृतिको महत्वपूर्ण अंगको रुपमा लिनु पर्ने लामाले बताए । थाङ्काको परम्परागत मूल्य मान्यता र महत्वको संरक्षण गर्दा बौद्ध धर्मको विकास र संरक्षणमा सहयोग पुग्ने भएकोले आफूले परम्परागत मूल्य, मान्यता, नियम र अनुसासन अनुसार थाङ्का चित्र बनाउने कार्यमा समर्पित भएर काम गरिरहेको सोनम लामाले बौद्ध खबरलाई बताए ।

यस वर्षको प्रदर्शनीमा वागमति प्रदेशमा पौवा चित्र जस्तै थाङ्का विधा हुनु पर्नेमा त्यो छुटेकोमा लामाले दुःख व्यक्त गरे । यस पटक प्रदर्शनीमा थाङ्का चित्रको विधा र पौवा चित्रको विधालाई एउटै मानिएको तर्फ असन्तुष्टि व्यक्त गर्दै लामाले थाङ्का चित्र र पौवा चित्रको महत्व र चित्रकलाको प्रकृति फरक भएकोले एउटै विधामा राख्नु उपयुक्त नहुने बताए ।

उनले आगामि दिनमा थाङ्का चित्र र पौवा चित्रलाई अलग अलग विधामा राख्न आफूले सुझाव दिएको पनि बताए । थाङ्का चित्रको मुख्य क्षेत्र वागमति प्रदेश भए पनि वागमति प्रदेशको कलाकार पुरस्कृत नभएकोमा आफूलाई धेरै दुःख लागेको लामाले बताए ।

थाङ्का चित्रको अन्तराष्ट्रिय महत्व भए पनि सरकारले यसलाई अन्तराष्ट्रिय क्षेत्रमा प्रवद्धर्न गर्न वेवास्ता गरिरहेको बताउँदै लामाले कलाकार आफैंले थाङ्का चित्रको प्रवद्धर्न गर्नु पर्ने बाध्यता रहेको बताए ।

राज्यले थाङ्का कलाको महत्व बुझेर यसको संरक्षणका लागि धेरै कार्य गर्न बाँकी रहेको बताउँदै लामाले परम्परागत नियम र अनुसासन कायम गर्दै थाङ्का चित्रको संरक्षणमा आफु लागिपरेको बताए । लामा भन्छन्- “अहिले थाङ्का चित्र बनाउँदा नियम र अनुसासन तोड्न थालिएको छ । यसले थाङ्काको मौलिकता र महत्वलाई घटाएको छ ।” बुद्ध धर्म संस्कृतिलाई झल्काउने थाङ्का चित्र नियम र अनुसासन बसेर बनाउनु पर्ने मान्यतालाई आत्मसाथ गर्दै सबैले गम्भिर भएर बनाउनु पर्ने उनले बताए ।

यस वर्ष प्रादेशिक तर्फ प्रदर्शनीमा विभिन्न विधाका १४५ भन्दा धेरै कलाकारहरु सहभागिता रहेका थिए । राष्ट्रिय तर्फ विभिन्न विधाका ५०० भन्दा धेरै कलाकारको सहभागिता रहेको थियो । पुरस्कार ग्रहण समारोहमा सर्लाहि हरिवन नगरपालिकाका मेयर रमेश बुढाथोकी कमल आफैं उपस्थित भई बधाई दिनु भएकोमा लामाले आभार व्यक्त गरे ।

नेपाल ललितकला प्रज्ञा–प्रतिष्ठानले हरेक वर्ष राष्ट्रिय ललितकला प्रदर्शनी तथा प्रादेशिक प्रदर्शनी गर्दै आएको छ । ‘सामाजिक रुपान्तरणः ललितकलाको अभियान’ भन्ने आदर्श वाक्यका साथ यस वर्ष ललितकला प्रदर्शनी भएको थियो ।

प्रदर्शनीलाई सम्बोधन गर्दै संस्कृति, पयर्टन तथा नागरिक उड्डयन मन्त्री हितबहादुर तामाङले तामाङले प्रतिष्ठानले ललिलकलाको संरक्षण, संवद्र्धन र प्रवर्धन गर्न नेपालमा पहिलो पटक प्रादेशिक ललितकला प्रदर्शनीलाई समेत समेटेर प्रदर्शनीबाट छनोट भएका उत्कृष्ट कलाकृति राष्ट्रिय ललितकला प्रदर्शनीमा राखेर एउटै छानामुनि विविध कलाको अवलोकन गर्न अवसर दिएको बताए ।