२७ कार्तिक, काठमाडौं । आज हरिबोधनी एकादशी । हिन्दु धर्मावलम्बीले आज व्रत बसी भगवान विष्णुको पूजाआजा गरी मनाउने गर्छन्  । आजको दिन घर-घरमा रोपिएको तुलसीको विवाहलाई  भगवान् विष्णु र लक्ष्मीजीको विवाहको प्रतीकात्मक विवाहको रूपमा पूजा गरिने प्रचलन छ । 

वैदिक पात्रोमा उल्लेखित १६ तिथिमध्ये एकादशीलाई महत्त्वपूर्ण तिथिका रूपमा मनाइन्छ । कार्तिक शुल्क एकादशी अर्थात् हरिबोधनी एकादशीलाई ठुलो एकादशी पनि भनिन्छ । आजको दिन विशेषगरी विष्णु तुलसी विवाहको उत्सव मनाइन्छ । आज तुलसीको मठमा गाईको गोबर र रातो माटोले पोतेर, फूलमालाले सजाएर आज भगवान विष्णुको तुलसीसँग विवाह गरिन्छ ।

सनातन धर्म अनुसार आषाढ शुल्क एकादशीदेखि सुतेर भगवान् विष्णु चार महिनापछि आफ्नो निन्द्राबाट उठेको यस पवित्र दिनमा भगवान् विष्णुले सबैभन्दा पहिले तुलसीको प्रार्थना सुन्नुभएको र त्यसै प्रार्थनाका प्रभावले निन्द्राबाट उठ्नुभएको थियो  । त्यसैले आजै बेलुका घर-घरमा भजन कीर्तन गरी जागराम बस्ने चलन छ ।

वैदिक सनातन संस्कारमा तुलसी पूजा को ठूलो महत्व छ । हजारौं बर्षदेखि सनातन संस्कारीहरु प्रातकालमै उठेर तुलसीमा पानी चढाएर अनि नमन गरेर मात्र आ-आफ्नो नित्यकर्ममा लाग्ने गर्दथे । 

आदिकालदेखि पूजाको परम्परा बसेको तुलसीको महिमा वैज्ञानिकरुपमा पनि लाभदायक प्रमाणित छ । तुलसीको पात हालेर अनि भगवानलाई अर्पण गरेर मात्र भोजन फलाहार आदि सेवन गर्ने चलन अझै पनि विधमान छ । आँगनको छेउको तुलसी मोठ बिवाह ब्रतबन्ध लगायत मृत्यूशैया सम्मका लागि पवित्र स्थान मानेर उपयोग गरिने चलन छ । तुलसीको फुललाई सुकाएर राखेर प्रयोग गरिन्छ, यी फुललाई मञ्जरी भनिन्छ । त्यस्तै तुलसीको डाँठलाई काटेर सुकाएर आएका मसिना काठ जस्ता टुक्राका पवित्र माला अत्यन्त पवित्र मानिन्छ ।

नेपालभर छरिएर रहेका भगवान विष्णुका मन्दिर अनि तिर्थस्थलमा तिर्थाटन गर्ने भक्तजनहरुको विशेषगरी आज भिड लाग्ने गर्दछ । पशुपतिनाथ परिसरको बागमती नदीमा भक्तजनहरूले एकादशीकै दिन पारेर तोरण टाँगेका छन् । मरोणेपरान्त वैकुण्ठ बास होस् र आफ्नो परिवारलाई राम्रो होस् भन्ने कामनाका साथ तोरण टाँग्ने प्रचलन रहेको छ ।